اسپاسم عضلانی یا گرفتگی عضلات چیست؟

به عضله‌ای که به طور غیرارادی و بدون اراده آگاهانه منقبض می‌شود، اسپاسم گفته می‌شود. گرفتگی عضلات، ماهیچه‌ ای است که به طور غیرارادی و به اجبار منقبض می‌شود و شل نمی‌شود و باعث سفت شدن قابل مشاهده یا قابل لمس عضله درگیر می‌شود. اسپاسم، انقباض عضلانی ناگهانی و شدیدی است که کاملاً غیرارادی می‌باشد و بسته به علت، ممکن است برای هر قسمت از بدن اتفاق بیفتد و از چندین ثانیه تا چندین دقیقه یا حتی طولانی‌ تر ادامه یابد. این عارضه ممکن است حتی هر روز صبح که بیدار می‌شوید اتفاق بیافتد. بیشتر افراد حداقل یک مرتبه دچار اسپاسم عضلانی شده‌اند و اگرچه مشکل چندان بزرگ و یا جدی نمی‌باشد؛ اما برای درمان آن و بهبودی کامل، بیمار را با دردسرهای بسیاری مواجه می‌ سازد.

علت اسپاسم عضلانی

علل مختلفی باعث اسپاسم عضلات می‌شوند. اگر پزشک نتواند علت آن را پیدا کند، گرفتگی از نوع ایدیوپاتیک است؛ اما در سایر موارد علت آن عبارت است از:

• افزایش سن: با افزایش سن و کاهش توده عضلانی، فشار روی عضلات بیشتر می‌شود.
• کم‌آبی بدن: کم آبی بدن به‌خصوص در فصل گرما و ازدست‌دادن مایعات بدن هنگام فعالیت باعث گرفتگی می‌شود.
• سطح پایین الکترولیت: پایین بودن سطح کلسیم یا پتاسیم در خون باعث گرفتگی می‌شود.
• فشار فیزیکی: فعالیت شدید یا استفاده زیاد از عضلات هنگام ورزش باعث بروز این مشکل می‌شود.
• بارداری: یکی از عوارض بارداری گرفتگی عضلات است. در زنان باردار به دلیل کاهش سطح الکترولیت‌ها و فشار روی اعصاب احتمال اسپاسم عضلانی عصبی وجود دارد.
• سفتی عضلات: عدم تحریک و کشش کافی باعث این مشکل می‌شود.

علائم اسپاسم عضلانی

به طور کلی گرفتگی‌های عضلانی می‌توانند با ایجاد ناراحتی و یا درد شدید برای فرد همراه باشند. عضله دچار این نوع عارضه ممکن است تا دارای گره عضلانی قابل مشاهده بوده و تغییر حالت آن به وضوح قابل مشاهده باشد. مدت زمان بعضی از اسپاسم‌های عضلانی چند ثانیه و برخی دیگر می‌تواند 15 دقیقه و یا بیشتر باشند.

از نشانه‌های کلی آن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• ناراحتی شدید
• تورم و قرمزی روی سطح پوست
• ضعف عضلانی
• کشش عضلانی
• احساس سفت شدن عضلات زیر سطح پوست

اسپاسم عضلانی عصبی چیست؟

گرفتگی عصبی عضلات یک پدیده عصبی است. در این شرایط عضلات غیرارادی و ناگهانی دچار گرفتگی می‌شود. گرفتگی ممکن است در یک ماهیچه یا چند ماهیچه اتفاق بیفتد. معمولاً اسپاسم بین چند ثانیه تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد. هرکدام از عضلات بدن ممکن است دچار گرفتگی عصبی شود؛ اما این عارضه بیشتر در ران پا، ساق پا، بازوها و شکم دیده می‌شود. گاهی این انقباضات بسیار دردناک بوده و در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کنند. زمانی که اعصاب کنترل‌کننده عضلات دچار اختلال می‌شوند، عملکرد آنها غیرطبیعی می‌شود. هرچه سیستم عصبی بیشتر تحت فشار باشد، گرفتگی عضلات شدیدتر است. در بیشتر مواقع اسپاسم عضلانی عصبی جدی نیست؛ اما گاهی ممکن است علت آن مشکلی در گردش خون یا بیماری زمینه‌ای مانند بیماری کبدی باشد.

انواع اسپاسم عضلانی

گرفتگی و اسپاسم های عضلانی با توجه به علل وقوع آن و تأثیری که بر روی عضلات و عملکرد آنها می گذارند، به چند دسته تقسیم بندی می شود:

1. گرفتگی واقعی

گرفتگی واقعی نوعی از اسپاسم عضلانی بوده که در یک بخش از عضله و یا کل عضله اتفاق می افتد. این گرفتگی به دلیل تحریک بیش از حد عصب اتفاق افتاده و از شایع ترین انواع گرفتگی عضلات اسکلتی می باشد. این نوع اسپاسم و گرفتگی می تواند به دلیل کم آبی بدن، کمبود مواد مهم و ضروری، فعالیت شدید و یا بیماری و آسیب دیدگی در نواحی مختلف بدن ایجاد شود.

2. گرفتگی کزازی

نوعی از گرفتگی و اسپاسم عضلانی با فعال شدن تمام سلول های عصبی و تحریک کننده عضلات همراه بوده و موجب اسپاسم در سراسر بدن می شود. این گرفتگی در بعضی مواقع قابل تشخیص نبوده و با کاهش سطح کلسیم و منیزیم خون همراه می باشد.

3. گرفتگی دیستونیک

نوعی دیگر از اسپاسم های عضلانی، گرفتگی دیستونیک و یا کشیدگی طبیعی عضلانی می باشد. در این نوع اسپاسم، عضلاتی که نقش خاص حرکتی ندارند و در حرکت دادن بدن مورد نیاز نیستند، با انقباض عضلانی تحریک می شوند. این گرفتگی ها بر روی عضلات کوچک از جمله پلک، فک، حنجره و... نیز اثر می گذارند.

تشخیص اسپاسم عضلانی

برای بیمارانی که به طور مکرر دچار اسپاسم عضلانی می‌شوند و علت آن نیز پس از بررسی سوابق پزشک و انجام معاینات بالینی مشخص نمی‌شود باید برخی آزمایش‌ها انجام شود. این آزمایشات عبارتند از:

• آزمایش خون
• الکترومیوگرافی (ای ام جی)
• آزمایش خون

آزمایش خون ممکن است بسته به وضعیت و اطلاعات به دست آمده از بررسی سوابق پزشکی و معاینات بالینی علت را نشان بدهد یا ندهد. ممکن است آزمایش شمارش کل سلول‌های خون برای بررسی وضعیت کم‌خونی، الکترولیت (به خصوص سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم)، گلوکوز و کراتین (برای بررسی عملکرد کلیه‌ها) انجام شوند. انجام آزمایش تیروئید نیز ممکن است مورد توجه قرار گیرد. اگر اسپاسم عضلانی به مدت طولانی باقی مانده باشد این احتمال وجود دارد که باعث آسیب‌ دیدگی عضلات شود. آزمایش فسفوکیناز کراتین خون نیز ممکن است برای این منظور انجام شود. ممکن است آسیب‌دیدگی یا تحریک بافت‌های عضلانی باعث ترشح برخی آنزیم‌ها در خون شود. ابتلا به رابدومیولیز ممکن است منجر به نارسایی کلیوی شود.

• الکترومیوگرافی (ای ام جی)

اگر اسپاسم عضلانی به دلیل اختلالات عضلانی یا عصبی بروز کرده باشد باید الکترومیوگرافی (ای ام جی) برای تعیین و تشخیص ناهنجاری‌های عضلانی یا عصبی یا هر دو انجام شود.

اگر احتمال ابتلا به بیماری‌های عروق محیطی وجود داشته باشد باید جریان خون در پاها مانند ارزیابی براکیال مچ که با مقایسه فشار خون در دست‌ها و پاها و اولتراسوند و آنژیوگرافی (غالباً استفاده از سی تی اسکن و ام آر آی) مورد ارزیابی قرار گیرد تا عروق خونی به طور مستقیم بررسی شوند.

روشهای درمان اسپاسم عضلانی

تشخیص علت اسپاسم، روش درمان اسپاسم را تعیین می‌کند. در صورتی که هیچ بیماری زمینه‌ای وجود نداشته باشد که منجر به اسپاسم شود، درمان خانگی تجویز خواهد شد. این برنامه مراقبتی منظم، شامل نوشیدن مقدار زیادی آب و استراحت بیشتر است و اگر علائم دوباره بازگردد، می‌توانید از حرکات کششی توصیه شده، استفاده کنید. اگر عضله‌ای به شدت کشیده شود، مصرف داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن توصیه می‌شود. در صورتی که علائم شدید و مداوم باشد، پزشک ممکن است شل‌ کننده عضله تجویز کند و اگر بیماری زمینه‌ای تشخیص داده شود، ممکن است آزمایشات و مراجعات بیشتر به پزشک لازم باشد. در اینجا چند روش درمانی بیان شده است:

ماساژ

• ماساژ می‌تواند یک روش بسیار عالی برای تسکین درد جسمانی و گرفتگی عضله باشد.
• عضله‌ای که دچار گرفتگی شده را به آرامی مالش دهید.
• در گرفتگی‌های مداوم کمر، نواحی اطراف آن را با دو انگشت، محکم فشار داده و چند دقیقه نگه دارید. اگر به آن ناحیه دسترسی ندارید، نیاز است از فرد دیگری بخواهید اینکار را برای شما انجام دهد.

کمپرس سرد و گرم

• درمان درد و اسپاسم‌ها با سرما یا گرما درمانی کاملاً مؤثر است. هنگامی که دچار اسپاسم مداوم می‌شوید، روی آن عضله هربار به مدت 15 تا 20 دقیقه و چند بار در روز، یک کیسه یخ قرار دهید. کیسه یخ را حتماً در یک حوله نازک یا پارچه بپیچید و یخ را بطور مستقیم روی پوست قرار ندهید.
• استفاده از پد گرمایی به مدت 15 تا 20 دقیقه در هربار، در ناحیه‌ای که دچار اسپاسم شده نیز، نتیجه‌ بخش است؛ اما پس از آن از کیسه یخ استفاده کنید. گرما با وجود اینکه برای کاهش درد مؤثر است؛ اما ممکن است التهاب را شدیدتر کند. یخ التهاب را کم می‌کند.
• دیگر گزینه‌های گرمایی شامل، حمام گرم یا وان آب‌گرم یا چشمه آبگرم است که در صورت دسترسی به هرکدام، میتوانند عضلات شما را شل کرده و درد را تسکین دهند.

‌آبرسانی به بدن

هنگامی که دچار اسپاسم می‌شوید، سعی کنید کمی آب بنوشید. بویژه اگر ورزش می‌کنید یا هوا گرم است، برای جلوگیری از تکرار اسپاسم، آب نوشیده و بدن را هیدراته نگه دارید. حدود 80 درصد از آب مورد نیاز بدن را، می‌توانید از نوشیدنی‌هایی مانند آب خالص و 20 درصد آن را از غذایی که می‌خورید، دریافت کنید.

ورزش‌های سبک

برخی از افراد به این نتیجه رسیده‌اند که می‌توان از گرفتگی‌های پا در هنگام شب (که بیش از 60 درصد از افراد بزرگسال آن را تجربه می‌کنند)، با انجام ورزش‌های سبک قبل از رفتن به رختخواب، پیشگیری کرد.

برخی از ورزش‌های سبک شامل:

• درجا زدن
• بالا و پایین رفتن از پله
• استفاده از دوچرخه ثابت به مدت چند دقیقه
• استفاده از دستگاه روئینگ بدنسازی
• پریدن روی ترامپولین

اگرچه ورزش‌های سبک می‌توان کمک‌کننده باشد؛ اما ورزش‌های متوسط یا شدید ممکن است بر خواب شما اثر بگذارد، از این رو، قبل از خواب از انجام آنها خودداری کنید. کشش در نواحی که دچار اسپاسم عضلات می‌شود، معمولاً به بهبود یا جلوگیری از تکرار اسپاسم کمک می‌کند.

درمان‌های بدون نسخه

چندین داروی خوراکی وجود دارد که ممکن است به درمان اسپاسم عضلانی کمک کند:

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی NSAIDs. داروهای بدون نسخه ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) اغلب، با کاهش التهاب و درد، علائم را تسکین می‌دهند.
• مکمل‌ها. برخی افراد از قرص‌های نمک، ویتامین ب 12 و مکمل منیزیم برای درمان و پیشگیری از اسپاسم عضلات استفاده می‌کنند. بیان این نکته حائز اهمیت است که شواهد محدودی نیز تأثیر این درمان را نشان می‌دهند.
• شل‌کننده عضله. پمادهای موضعی که ضدالتهاب و مسکن هستند. این پمادها شامل محصولاتی است که حاوی لیدوکائین، کافور یا منتول است.

داروهای تجویز شده

در صورتی که دچار اسپاسم عضلانی مداوم هستید، بخصوص اگر این درد شدید است، ممکن است پزشک شل‌ کننده عضله یا داروی مسکن تجویز کند. شل‌کننده‌های عضله که برای درمان اسپاسم عضلانی به کار می‌رود، شل‌کننده عضلات اسکلتی با عملکرد مرکزی (SMRs) نامیده می شوند و اغلب برای یک دوره 2 تا 3 هفته‌ای تجویز می‌شوند.

درمان فیزیوتراپی

اکثر اسپاسم‌های عضلانی بطور خودبخود و سریع برطرف می شوند و دردهای طولانی یا آسیبی وارد نمی‌کنند. با این حال، اگر اسپاسم شما تکرار می‌شود، مدت زیادی طول می‌کشد یا درد شدیدی ایجاد می‌کند، بهترین راه مراجعه به فیزیوتراپ است.درمان اسپاسم عضلانی، علت اسپاسم را تشخیص داده و سپس سعی می‌کند تا در وهله اول، از شرایطی که اسپاسم را ایجاد کرده، جلوگیری کند. پزشک یک طرح درمان کلی خاص را بسته به شرایط اسپاسم‌ها و شرایط جسمانی شما طراحی می‌کند. اگر اسپاسم ناشی از آسیب باشد، باید آسیب را درمان کرد تا از شکل‌گیری گره‌های عضلانی جلوگیری شود. گره‌های عضلانی دردناک‌تر است و درمان آن نیز سخت‌تر است. ماساژ ممکن است به عنوان یک روش درمانی برای بهبود گره‌های عضلانی یا نقاط ماشه‌ای بکار می‌رود که ممکن است شامل ورزش‌های فیزیوتراپی، سرما ‌یا گرمادرمانی، سونوگرافی، تحریک الکتریکی و تزریق نقاط ماشه‌ای باشد.

تزریق آمپول گرفتگی عضله برای درمان اسپاسم عضلانی

اسپاسم های عضلانی و درد اغلب با شل کننده‌های عضلانی مانند متوکاربامول درمان می‌شوند که سیستم عصبی را برای تسکین موقت درد سرکوب می‌کنند. متوکاربامول یکی از داروهای شل کننده عضلات است. متوکاربامول معمولاً با نام تجاری Robaxin به فروش می‌رسد. تحقیقات نشان می‌دهد که متوکاربامول در درجه اول با سرکوب سیستم عصبی با مسدود کردن سیگنال‌های عصبی از ستون فقرات عمل می‌کند. همچنین ممکن است استیل کولین استراز، آنزیمی که تجزیه کننده انتقال دهنده عصبی استیل کولین است که نقش مهمی در فعال سازی عضلات دارد، مسدود کند. اگرچه از این دارو به عنوان آرامش بخش عضله یاد می‌شود، به نظر نمی‌رسد که متوکاربامول مستقیماً روی انقباض عضلات تأثیر بگذارد. با این وجود، متوکاربامول ممکن است دوره مقاومت عضلات را افزایش دهد، این دوره زمانی است که ماهیچه شل می‌شود و قادر به پاسخگویی به سیگنال‌های اعصاب نیست. فرم تزریقی متوکاربامول همچنین در کنترل انقباضات عضلانی بیماری کزاز تجویز می‌شود. گرفتگی‌ های عضلانی (افراد بالای 18 سال) برای دردهای متوسط معمولاً دوز 1000 میلی گرم این دارو به داخل عضله و یا به صورت وریدی تزریق خواهد شد. برای دردهای شدید و یا بعد از عمل جراحی دوز 1000 میلی گرم به صورت عضلانی یا وریدی هر 8 ساعت یک بار تزریق شده که نباید این کار بیش از 3 روز انجام شود.

پیشگیری از اسپاسم عضلانی

شواهدی درخصوص تأثیر درمان‌ها برای جلوگیری از اسپاسم عضلانی وجود دارد. اگر از سلامت عمومی خود اطمینان دارید و گاهی اوقات دچار اسپاسم عضلات می‌شوید، کارشناسان روش‌های زیر را پیشنهاد می‌دهند:

1. آبرسانی به بدن
2. انجام حرکات کششی سبک قبل و بعد از ورزش
3. داشتن رژیم غذایی سالم
4. با توجه به یک تحقیق ساده بر دوندگان، استفاده از نوارهای کینزیوتیپ یا جوراب‌ های کامرپشن یا واریس می‌ تواند در جلوگیری از اسپاسم عضلانی در پاها کمک‌ کننده باشد.

---

آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول
تلفن : 88670088 - 021

نظرات کاربران درباره این مطلب :اسماعیل صادقی [ 1402-08-20 ]
با سلام گاهی اوقات اسپاسم کتف سمت چپ به طرف سر شانه باعث گرم شدن کتف و در نتیجه احساس فشار بر ناحیه سینه شده و باعث بی خوابی در هنگام استراحت میشوم لطفا راهنمایی کنید، قبلا به دکتر مراجعه کردم و با تجویز پماد و دارو رفع شده، اما تکرار ان نگرانی ایجاد می کند.

صهبا [ 1402-05-30 ]
من بیشتر صبح ها توی ساق پام یه اسپاسمی ایجاد میشه برای ۱ دقیقه که نفسم از درد بند میاد و حتی بعضی وقتا از دردشه که بیدار میشم اون درد وحشتناکش که از بین میره یه درد بدی تا چند روز تو ساق پام میمونه که اصلا نمیتونم راه برم ورزش هم میکنم ولی نمیدونم این درد چیه

آزیتا رباطی [ 1401-12-22 ]
با سلام مطلب خیلی خوبی بود.دیشب من با اسپاسم عضله ساق پابه آقای دکتر نقره کار مراجعه کردم مثل همیشه تشخیص خوبی دادند.و الحمدلله با تزریق و آمپول و انجام توصیه های ایشان بهتر شدم.من حدود ۸ سال پیش با درد کمر به ايشان مراجعه کردم. و ايشان بدون ام آر آی و عکس مشکل من رو تشخیص دادن و بمصرف داروهایی که ايشان تجویز کردند خوب شدم.تشخیص نوع درد و درمان ايشان عالیه.به هر کسی از دوستان هم که معرفی کردم بامن هم نظر بودند.باخیال راحت به تشخیص و داروهای تجویز شده توسط ايشان اعتماد کنید.

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :