اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات

ستون فقرات یا ستون مهره‌ها از قاعده جمجمه تا لگن امتداد دارد و مانند ستونی عمل می‌کند که وزن بدن را نگه می‌دارد و از نخاع محافظت می‌کند. سه قوس طبیعی در ستون فقرات وجود دارد که باعث می‌شود نمای جانبی ستون فقرات شکلی S مانند داشته باشد. این انحناها وزن بدن را به طور یکنواخت توزیع می‌کند و کمک می‌کند تا ستون فقرات فشار فراوانی را تحمل کند. وجود انحناهای طبیعی در بدن برای بالابردن تحرک، کارایی، تحمل نیروها و ایجاد درجات آزادی در حرکت نیاز هستند؛ ولی انحراف از انحناها بیماری محسوب می شود و بایستی درمان شود.

در برخی موارد (بیماری های مادرزادی، ضربه ها، عفونت ها، ضعف های پیشرفته عضلانی و…) انحناهای طبیعی ستون فقرات به هم خورده و از حد نرمال کمتر یا بیشتر می شوند. اسکولیوز، نوعی انحنای جانبی ستون فقرات است که اغلب در نوجوانان تشخیص داده می‌شود. این انحنای ستون فقرات می‌تواند در افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند فلج مغزی و دیستروفی عضلانی رخ دهد؛ اما علت بیشتر اسکولیوزهای دوران کودکی مشخص نیست. در بسیاری از موارد، این حالت، خفیف بروز می‌کند؛ اما در برخی مواقع نیاز به بررسی جدی‌تر دارد.

علت ابتلا به اسکولیوز

به طور کلی علل مختلفی در ایجاد اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات وجود دارد که شایع ترین آنها موارد زیر را شامل می‌شود :

• فلج مغزی یا CP
• اختلالات عصبی عضلانی مانند ایمبالانس های عضلانی
• دیستروفی های عضلانی
• اختلالات تولد
• اختلالات رشد استخوانی ستون فقرات
• اختلال رشد استخوانی طول اندام تحتانی
• آسیبها و عفونت های ستون فقرات
• پوکی استخوان

علائم اسکولیوز

علائم انحراف ستون فقرات بر اساس شدت انحراف ایجادشده متفاوت هستند. به طور کلی می‌توان موارد زیر را به عنوان علائم اسکولیوز نام برد:

• باسن‌ها هم تراز نیستند.
• یکی از شانه‌ها بالاتر از دیگری قرار می‌گیرد.
• ستون فقرات حالتی چرخیده به خود می‌گیرد.
• تنگی نفس در اثر کم‌شدن فضای قفسه سینه به وجود می‌آید.
• یکی از شانه‌ها بیشتر از دیگری به سمت بیرون کشیده می‌شود.
• درد کمر به دلیل فشار روی عصب‌های ستون فقرات ایجاد می‌شود.

انواع اسکولیوز ستون فقرات

به طور کلی، پزشکان انحراف جانبی ستون فقرات را به دو نوع تقسیم می کنند که عبارتند از:

اسکولیوز ساختاری

شایع ترین نوع از انحراف جانبی ستون فقرات به شمار می رود که علاوه بر انحنا، چرخش ستون فقرات نیز رخ می دهد. این نوع اغلب عوارض دائمی داشته و برای برطرف شدن سایر مشکلات نیاز به جراحی دارد. از انوع انحنای جانبی ستون فقرات ساختاری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اسکولیوز ایدیوپاتیک: شایع ترین نوع بیماری است که در نوجوان رخ می دهد و علت آن اغلب ناشناخته بوده یا ریشه ژنتیکی دارد.
2. اسکولیوز دژنراتیو: به اسکولیوز بزرگسالان شناخته می شود و اغلب در سنین بالا به دلیل تحلیل رفتن مفاصل رخ می دهد.
3. اسکولیوز عصبی عضلانی: اغلب در کودکان به دلیل یک بیماری عصبی عضلانی مانند دیستروفی عضلانی، فلج مغزی و اسپینا بیفیدا رخ می دهد.
4. اسکولیوز مادرزادی: این بیماری بسیار ادر است و کودک با آن متولد می شود. انحناهای ستون فقرات مادرزادی معمولاً نیاز به جراحی دارند.

اسکولیوز عملکردی

اسکولیوز عملکردی یا عملکردی، یک بیماری موقتی است که در اثر چرخش ناگهانی رخ می دهد و اغلب با تغییر وضعیت بیمار بهبود می یابد. در حالی که در نوع غیر ساختاری هیچ درمان غیر جراحی منجر به التیام آن نخواهد شد.

آیا اسکولیوز خطرناک است؟

اسکولیوز و انحراف ستون فقرات اگرچه نوعی بیماری خفیف است؛ اما می‌تواند مشکلات جانبی و عوارضی را هم به همراه داشته باشد. آسیب‌های قلبی ریوی، مشکلات کمر، تغییر ظاهر و شکل بدن و به دنبال آن، کاهش اعتماد به نفس و کمرنگ شدن حضور فرد در جمله و مسائلی از این دست، از جمله عوارض ناشی از این عارضه است.

تشخیص اسکولیوز

اسکولیوز اغلب در هنگام خم شدن فرد به جلو قابل مشاهده است. در این شرایط یک برآمدگی در ناحیه کمر (ستون فقرات) در هنگام خم شدن فرد به جلو ایجاد می شود. در صورتی که پزشک عمومی ابتلای فرد به اسکولیوز را تشخیص دهد، معمولاً بیمار را به یک پزشک متخصص معرفی می کند. گاهی اوقات برای تشخیص زاویه انحنای ایجاد شده و میزان کجی ستون فقرات در کمر بیمار از عکس برداری رادیولوژی استفاده می شود. عکس رادیولوژی می تواند اطلاعات مناسب درباره شدت شرایط ایجاد شده و احتمال تشدید مشکل را در اختیار پزشک قرار دهد. علاوه بر این پزشک ممکن است از سایر تصویر برداری ها (مثل اسکن ام آر آی کمر) نیز در صورت نیاز استفاده نماید. روشهای تشخیص عارضه اسکولیوز عبارتند از:

• معاینه فیزیکی
• گرفتن شرح حال پزشکی
• بررسی‌های تصویربرداری مانند موارد زیر:

1. MRI
2. سی تی اسکن
3. تصویربرداری با اشعه ایکس

درمان‌ اسکولیوز

در اولین قدم برای درمان این عارضه، روش‌های غیرجراحی را پیش می‌گیرند. در صورتی که به عنوان درمان قطعی انحراف ستون فقرات تأثیر مثبتی داشته باشد، دیگر فرد درگیر جراحی و مشکلات مربوط به آن نخواهد شد. افرادی که در اثر اسکولیوز به کمر درد و خستگی دچار هستند؛ اما در یک وضعیت عمومی مناسبی قرار دارند، از یک برنامه تحت نظارت پزشک پیروی خواهند کرد که به عنوان برنامه توانبخشی، برای تقویت عضلات ستون فقرات و بهبود آن می‌تواند به استقرار ستون فقرات کمک کند.
چیزی که در این تمرینات اهمیت دارد، انجام مداوم و مستمر آن است. در صورتی که فرد دچار درد شدید باشد، بریس کمری توسط پزشک توصیه می‌شود. این بریس نوعی کمربند طبی است که دور کمر بسته شده و ستون فقرات را پوشش می‌دهد. با بستن آن و با کاهش حرکت سراسری در ستون فقرات، وضعیت مهره‌ها به حالت طبیعی خود برمی‌گردد. البته در کنار آن، تمرینات اصلاحی همچنان جای خود را دارند.

---

آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول
تلفن : 88670088 - 021

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• درمان شکستگی مهره ها بدون جراحی
  تاریخ انتشار : 1395-11-07تاریخ بروز رسانی : 1402-06-08


• کیست تارلو یا کیست ستون فقرات چیست؟
  تاریخ انتشار : 1399-10-25تاریخ بروز رسانی : 1403-06-02


• سرخوردگی مهره های ستون فقرات (اسپوندیلولیستزیس) چیست و چه علائمی دارد؟
  تاریخ انتشار : 1400-08-30تاریخ بروز رسانی : 1403-05-30


• آیا با ورزش کردن می توان انکیلوز ستون فقرات را رفع کرد؟
  تاریخ انتشار : 1399-10-23تاریخ بروز رسانی : 1402-05-31


• علل و درمان شکستگیهای فشاری ستون فقرات
  تاریخ انتشار : 1399-08-20تاریخ بروز رسانی : 1402-06-01

نظرات کاربران درباره این مطلب :حمید چگینی [ 1402-08-07 ]
سلام آقای دکتر .من ۲۰ سال پیش اسکلولیز داشتم و عمل کردم دور مهره های کمرم را پلاتین انداختم الان مدتی هست که اذیتم میکند میخاستم ببینم ایا میشود که پلاتینها را دربیاورم چون الان من ۳۹ سال سن دارم .ممنون

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :