معرفی چهار راهکار برای جلوگیری از آرتروز زانو

مفصل زانو یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مفاصل بدن است. این مفصل از بخش‌های مختلف تشکیل شده که شامل غضروف، استخوان، مایع مفصلی (مایع سینوویال)، لیگامان و تاندون است. غضروف به عنوان یکی از اجزای اصلی مفصل سر استخوان‌ها را می‌پوشاند. لایه غضروفی حرکت استخوان‌های موجود در محدوده مفصلی را تسهیل می‌کند. همچنین این لایه نقش ضربه گیر را ایفا کرده و از فشار وارد بر مفصل زانو می‌کاهد. گاهی اوقات عملکرد لایه غضروفی تحت تأثیر فرسایش و تخریب دچار اختلال می‌شود.

فرایند تخریب و فرسودگی این لایه در اصطلاح علمی آرتروز مفصل زانو نام دارد. علائم آرتروز در ابتدا خفیف است؛ اما ازآنجاکه نوعی عارضه مفصلی مزمن و پیش‌رونده به شمار می‌رود، علائم آن به تدریج شدت پیدا می‌کنند. پیگیری و درمان این عارضه از اهمیت بسیاری برخوردار است؛ زیرا می‌تواند مشکلات جدی برای فرد در پی داشته باشد. اگرچه کنترل و مدیریت بسیاری از موارد (مثل افزایش سن یا بیماری) از دست ما خارج است؛ اما با رعایت بعضی نکات می‌توان نسبت به این عارضه پیشگیری کرد. همچنین رعایت نکات پیشگیرانه در افراد مبتلا به کاهش شدت علائم و سرعت پیشروی آن کمک می‌کند.

آرتروز زانو چیست؟

آرتروز زانو وضعیتی است که درآن غضروف بین مفاصل از بین می رود و استخوان های مفصل زانو با یکدیگر در تماس و اصطکاک قرار می گیرند. در حالی که در حالت نرمال، این غضروف وظیفه ضربه گیری دارد. در آرتروز زانو که غضروف از بین رفته است، علائمی مانند درد، تورم، سفتی و کاهش توانایی حرکتی دیده می شود.

علل ایجاد آرتروز زانو

آرتروز زانو رایج‌ترین نوع بیماری آرتروز است که حتی جوانان را نیز ممکن است درگیر کند. در نتیجه این موضوع پیر و جوان نمی شناسد؛ اما آمار ابتلای افراد مسن به این مشکل بیشتر از افراد کم سن و سال است. تحقیقات پزشکی نشان داده است که احتمال بروز این بیماری در افراد بالای 45 سال افزایش می‌یابد و همچنین احتمال ابتلای آن در خانم‌ها بیشتر از آقایان است.
از علل بروز ایجاد بیماری آرتروز زانو در افراد مختلف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش سن که شایع‌ترین علت بروز آرتروز است.
• افزایش وزن که باعث افزایش فشار روی مفاصل و به خصوص مفاصل زانو می‌شود.
• وراثت
• جنسیت
• آسیب‌های ناشی از فشار مکرر روی زانو مانند داشتن برخی شغل‌های خاص که نیاز به انجام فعالیت‌های سنگین دارند و باعث فشار روی زانو می‌شوند.
• ورزش بیش از حد و انجام ورزش‌هایی مانند فوتبال یا تنیس به ‌صورت منظم
• سایر بیماری‌ها مانند روماتیسم مفصلی و برخی اختلالات متابولیکی مانند افزایش غیرطبیعی آهن یا تولید بیش ‌از اندازه هورمون رشد

علائم آرتروز زانو

علائم این بیماری عبارتند از:

• دردهای شدیدی که هنگام فعالیت افزایش پیدا می‌کنند.
• ایجاد تورم و التهاب در مفصل
• احساس گرمی در مفصل زانو
• خشکی زانو بخصوص بعد از نشستن طولانی مدت یا هنگام صبح
• کاهش توانایی در حرکت دادن زانو مانند کاهش توانایی در بالا رفتن از پله‌ها
• شنیدن صداهایی مانند خرد شدن یا گیر کردن مفصل هنگام حرکت دادن زانو(صدا دادن یا تق تق زانو )
• کاهش انعطاف‌پذیری مفصل
• تغییر شکل و اندازه مفصل
• تغییر حالت پاها مانند پرانتزی شدن زانو یا داشتن زانوهای کج
• احساس ضعف یا بی ثباتی در زانو

عوارض ابتلا به آرتروز زانو

آرتروز زانو ممکن است به عوارض زیر منجر شود که بسیار ناخوشایند و آزاردهنده است:

• دردهای ناگهانی و شدید هنگام فعالیت بدنی
• ورم کردن مفصل زانو
• کاهش توانایی حرکتی زانو و دشواری فرد هنگام خم شدن یا بالا و پایین آمدن از پله ها
• تغییر شکل و اندازه مفصل زانو
• کاهش انعطاف پذیری مفصل زانو
• بی ثباتی زانو
• تغییر حالت پاها مانند کج شدن پا و پرانتزی شدن زانوها
• عدم تعادل بدن به دلیل کاهش توانایی زانوها
• ساییدگی استخوانهای زانو و تغییرات ساختاری
• شنیدن صداهای عجیب هنگام راه رفتن و حرکت دادن زانو
• پایین آمدن کیفیت زندگی فرد و بدخلقی

روشهای درمان آرتروز زانو بدون جراحی

برای درمان این عارضه، معمولاً متخصص در درجه اول درمان های غیرجراحی را توصیه میکند. درمان های غیرجراحی شامل روش های مختلفی است که با توجه به شدت عارضه و شرایط فرد تجویز می شود.

کاهش وزن

کاهش وزن راهکاری برای درمان آرتروز نیست؛ اما در بهبود آن تأثیر چشمگیری دارد. وزن زیاد یکی از عوامل مؤثر در تشدید علائم آرتروز است و با کاهش وزن میتوان این علائم را کاهش داد. نتایج روش های درمانی و جراحی زانو نیز در افرادی که وزن کمتری دارند بسیار بهتر است.

تمرینات ورزشی

تمرینات ورزشی زانو میتوانند با تقویت عضلات، تأثیر بسزایی در بهبود آرتروز داشته باشند. پیاده روی در سطوح صاف و یا راه رفتن روی تردمیل بدون شیب میتواند در بهبود این عارضه تأثیرگذار باشد.آرتروز معمولاً عضله چهار سر ران را ضعیف میکند؛ بنابراین تقویت این عضله با انجام تمرینات کششی، هوازی و قدرتی، میتواند در بهبود آرتروز زانو مؤثر باشد. حرکات ورزشی معمولاً تحت نظر متخصص و فیزیوتراپیست تجویز میشود. این تمرینات ممکن است نیاز به جراحی و استفاده از دارو را به تعویق بیندازند و یا اثربخشی آنها را افزایش دهند.

داروهای ضد درد و ضد التهاب

برخی انواع دارو میتواند در تسکین درد آرتروز زانو مؤثر باشد. برای تشخیص نوع دارو و میزان مصرف آن باید به پزشک مراجعه و شرایط فرد بررسی شود. از معمول ترین داروهای ضد درد برای بهبود آرتروز، استامینوفن و ایبوپروفن است. نوع دیگر از داروهایی که ممکن است برای درمان آرتروز تجویز شود، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی است که بدون نسخه در دسترس قرار میگیرند.

فیزیوتراپی برای درمان آرتروز

فیزیوتراپی از دیگر روش هایی است که به بهبود درد ناشی از آرتروز کمک میکند. طی فیزیوتراپی، حرکات و فعالیت های فرد اصلاح میشود و با تجویز برنامه ورزشی ایمن و مؤثر، به مرور زمان آرتروز بهبود پیدا میکند.

لیزر درمانی

یکی از روش های ایمن برای بهبود آرتروز، لیزر درمانی است که در صورت صلاحدید پزشک بکار گرفته میشود. لیزر با تحریک سلولی و افزایش ساخت عروق، خونرسانی به بافت را افزایش میدهد و به ترمیم بافت های آسیب دیده کمک میکند.

تزریق کورتون

تزریق کورتون به داخل مفصل، در مواقعی که استفاده از دارو نتیجه بخش نبوده و فرد دچار التهاب و درد حاد است کاربرد دارد. تزریق کورتون هر 3 ماه یکبار امکان پذیر است و میتواند در بهبود درد تأثیر زیادی داشته باشد. علاوه بر کورتون، امروزه روش های تزریقی جدید تری برای بهبود آرتروز به کار گرفته میشود. برای مثال تزریق هیالورونیک اسید و تزریق پلاسمای غنی از پلاکت میتواند به بهبود آرتروز کمک کند.

4 راز پیشگیری و درمان آرتروز زانو

• بالا و پایین رفتن از پله و سربالا و سرپایین رفتن از مسیرهای شیب دار را به حداقل برسانید.
• از توالت فرنگی به جای توالت ایرانی استفاده کنید.
• زیاد ایستادن می تواند باعث ایجاد آرتروز زانو و تشدید آن شود.
• خم نکردن بیش از 90 درجه زانو قاعده ای کلی است که همه افراد در هر سنی باید آن را رعایت کنند. به ویژه ورزشکاران در حین تمرینات پرفشار ورزشی به عدم رعایت این اصل می توانند آسیب های شدیدی به زانو وارد نمایند.

• آرتروز زانو یا ساییدگی مفصل زانو چیست؟
  تاریخ انتشار : 1397-02-01تاریخ بروز رسانی : 1402-06-06